معرفت اخلاقی

اساساً نیت، به عنوان روح و حقیقت عمل، نقشی تعیین کننده در ارزش عمل دارد. هرچه نیت عمل خالص تر باشد، آن عمل ارزشمند تر است. در مقابل، هر میزان که نیت ناخالص شود، عمل را به همان اندازه بی ارزش و حتی دارای ارزش منفی می کند. به عبارت دیگر، «نیّت» دارای درجه و رتبه است. اما اینکه چه عواملی موجب شکل گیری این مراتب است، سؤالی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و این مقاله در صدد پاسخ به آن است. .توجه به این عوامل می تواند، انسان را در کیفیت بخشیدن به عمل خود یاری رساند. این مقاله، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه‌ی آیات و روایات و مراجعه به منابع تفسیری، اخلاقی و روایی، به بررسی عوامل مؤثر در مراتب نیت از دیدگاه آیات و روایات می پردازد. نتایج تحقیق حاکی از این است که معرفت، ایمان، توجه و محبت، به عنوان عوامل شکل دهنده‌ی نیت، هرقدر ارتقا پیدا کنند، نیت هم به شکل متناظر با آنها تعالی می یابد، توفیق الهی در مرتبه ای بالاتر از سایر عوامل در تحقق نیت مطلوب مؤثر است.