معرفت اخلاقی، سال پانزدهم، شماره دوم، پیاپی 36، پاییز و زمستان 1403، صفحات 89-107

    میزان تأثیرپذیری منابع اخلاقی از آموزه‌های قرآنی در یکصد سال اخیر حوزۀ علمیه

    نوع مقاله: 
    ترویجی
    نویسندگان:
    ✍️ محمدحسن مهدی پور / دکترای گرایش «اخلاق اسلامی» دانشکده ادیان و الهیات دانشگاه شهید بهشتی تهران / mohammadhasan4359@gmail.com
    محمدجواد فلاح / دانشیار گروه «مدرّسی معارف اسلامی» دانشگاه معارف اسلامی / javabekhoob@yahoo.com
    doi 10.22034/marefateakhlagi.2024.5000598
    چکیده: 
    این مقاله به بررسی میزان تأثیرپذیری منابع و متون اخلاقی منتشر شده از سوی علمای حوزۀ علمیۀ قم از آموزه‌های اخلاقی قرآن، در یکصد سال اخیر پرداخته است. مقالۀ حاضر به روش «توصیفی- تحلیلی» مهم‌ترین منابع اخلاق اسلامی را که در بازه زمانی 1300 تا 1400 شمسی، از زمان شکل‌گیری حوزۀ علمیۀ قم به دستور مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری تاکنون تدوین شده، واکاوی کرده و میزان تأثیرپذیری آنها از آموزه‌های قرآنی را سنجیده است. کتب تدوین شده در این حوزه از حیث میزان تأثیرپذیری از آموزه‌های اخلاقی قرآن به حسب تاریخی و بر اساس محتوا و ساختار یکسان نبوده، اما بیشترین حوزۀ تأثیرگذاری این منابع را می‌توان در دوران پس از انقلاب و در آثار متاخرانی همچون استاد شهید مطهری، علامه طباطبائی، آیت‌الله جوادی آملی و به‌ویژه استاد مصباح یزدی مشاهده نمود. بخش عمده منابع اخلاقی منتشر شده در این مقاله به صورت ساختاری و محتوایی به اجمال بررسی گردیده است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Effect of Quranic Teachings on Moral Sources of Seminary Schools in the last Century
    Abstract: 
    This article examines the effectiveness of the moral teachings of the Quran on ethical sources and texts published by Qom seminary’s scholars in the last one hundred years. For this purpose, the most important sources of Islamic ethics compiled in the period of 1300 to 1400 SH, since the establishment of the Qom seminary under the late Ayatollah Sheikh Abdul Karim Haeri, have been analyzed, and the effectiveness of the moral teachings of the Quran on each source is investigated using the descriptive-analytical method. The influence of the moral teachings of the Qur'an on the books compiled in this field was not the same in terms of time, content and structure, but the most amount of influence has been in the post-revolution period and in works by Shahid Motahari, Allameh Tabatabai. Ayatollah Javadi Amoli and especially Professor Misbah Yazdi. Most of the ethical sources addressed in this article have been briefly analyzed in terms of structure and content.
    Full Text:
    متن کامل مقاله: 

    * اين مقاله با حمايت دبيرخانة دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علميه قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري تأليف شده است.

        احمدپور و جمعی از نویسندگان، مهدی، 1389، کتاب شناخت اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        احمدپور، مهدی، 1395، آشنایی با دانش اخلاق اسلامی (در آمدی بر فلسفه علم اخلاق اسلامی)، قم، دارالهدی.
        اردستانی، احمد‌صادقی، 1368، اخلاق زندگی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
        اسماعیلی یزدی، عباس، 1385، فرهنگ اخلاق، چ دوم، قم، مسجد مقدس جمکران.
        اسماعیلی یزدی، عباس، 1386، فرهنگ صفات اخلاقی (باید‌ها و نباید‌های اخلاقی در قرآن)، قم، مسجد مقدس جمکران.
        امامی، عبدالنبی، 1393، فرهنگ قرآن (اخلاق حمیده در قرآن)، چ دوم، قم، مطبوعات دینی.
        امین، احمد، 1366، راه تکامل، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
        امینی، ابراهیم، 1372، خودسازی، قم، شفق.
        آزاد، حجت‌الله، 1394، تأثیر ایمان بر اخلاق فضیلت از دیدگاه اسلام، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        آستانی، حسین‌باقری، 1386، اخلاق اسلامی، چ دوم، قائم‌شهر، دانشگاه آزاد ساری.
        بطحایی، سیدهاشم، 1377، اخلاق تحلیلی اسلام، تهران، دانشگاه تهران.
        تجلیل تبریزی، ابوطالب، 1417ق، معجم المحاسن و المساوی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
        تحریری، محمدباقر، 1401، اخلاق اجتماعی، قم، هاجر.
        تهرانی، مجتبی، 1391، اخلاق الهی، تهران، پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        جباران، محمدرضا، 1386، درس نامه اخلاق اسلامی، چ پنجم، قم، هاجر.
        جزایری، سیدمحمدعلی، 1388، اخلاق اسلامی، چ دوم، قم، مرکز مدیریت حوزة علمیة قم.
        جمعی از نویسندگان، 1394، اخلاق اسلامی، قم، مرکز مدیریت حوزة علمیة قم.
        حاجی بابائیان، محسن‌، 1388، روش‌های تربیت اخلاقی در اسلام، تهران، سروش.
        حائری یزدی، محمدحسن، 1387، اخلاق اسلامی، چ چهارم، مشهد، آستان قدس رضوی.
        حبیبیان، احمد، 1386، مرز فضایل و رذایل اخلاقی، چ چهاردهم، قم، مطبوعات دینی.
        خمینی، سیدمصطفی، 1388، اخلاق و تربیت اسلامی، تهران، زعیم.
        خمینی، مهدی‌جلالی، 1388، گنجینه اخلاق،چ دوم، تهران، فواد.
        دبیری، احد، 1392، فلسفه اخلاق با رویکرد تربیتی، قم، نشر معارف.
        شریفی، احمدحسین و همکاران، 1396، دانشنامه اخلاق کاربردی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        شریفی، عنایت‌الله، 1393، درس نامه اخلاق اسلامی، قم، معارف.
        شیرازی، سیدمحمدحسینی، 1424ق، اخلاق اسلامی، چ هفتم، قم، یاس زهرا(س).
        شیروانی، علی، 1379، اخلاق اسلامی، قم، دارالفکر.
        عزیزی، عباس، 1381، سیمای اخلاق در آثار علامه حسن‌زاده، چ دوم، قم، صلات.
        الغدیر، 1429ق، کلمات ربانیة فی الاخلاق و العرفان (دروس جلسات اخلاق آیت‌الله رضا بهاء الدینی)، چ دوم، لبنان، الغدیر.
        فلسفی، محمدتقی، 1397ق، اخلاق، طهران، معارف اسلامی.
        متولی‌شعراوی، محمد، 1427ق، مکارم الاخلاق، بیروت، المکتبة العصریة.
        محدثی، جواد، 1392، اخلاق اسلامی، قم، دلیل ما.
        محفوظی، عباس، 1388، اخلاق اسلامی، قم، مؤسسه مشهور.
        محمدی، مسلم، 1395، مقدمه علم اخلاق، تهران، سازمان جهاد دانشگاهی.
        محمدی‌گیلانی، محمد، 1380، اخلاق اسلامی، چ دوم، تهران، سایه.
        مشکینی، علی، 1390، اخلاق اسلامی، چ دوم، تهران، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت.
        مصباح، مجتبی، 1390، بنیاد اخلاق، چ هفتم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مصباح، محمدتقی، 1392، اخلاق در قرآن، چ هفتم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مطهری، مرتضی، 1393، فلسفه اخلاق، چ چهلم، تهران، صدرا.
        مظاهری، حسین، 1383، اخلاق و خودسازی، چ پنجم، تهران، پیام آزادی.
        مظاهری، حسین، 1394، دانش اخلاق اسلامی، چ دوم، قم، تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
        مکارم شیرازی، ناصر، 1380، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسه امام علی بن ابی طالب(ع).
        مکی عاملی، محمدبن جمال الدین، 1382، اللمعة الدمشقیة، مصحح حسن قاروبی تبریزی، چ چهارم، قم، دارالتفسیر.
        مهدوی‌کنی، محمدرضا، 1375، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، چ ششم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
        نصرتی، شعبان، 1397، معناشناسی قلب در قرآن، قم، دارالحدیث.
        نیلی پور، مهدی، 1386، بهشت اخلاق، چ سوم، قم، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر.
        واثقی‌راد، محمدحسین، 1371، اخلاق و تربیت اسلامی، قم، سازمان تبلیغات اسلامی.
        وطن‌خواه، حسن، 1396، مجموعه به سوی او (از خودشناسی تا خداشناسی و از عبودیت تا ابدیت)، قم، ائمه(ع).
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مهدی پور، محمدحسن، فلاح، محمدجواد.(1403) میزان تأثیرپذیری منابع اخلاقی از آموزه‌های قرآنی در یکصد سال اخیر حوزۀ علمیه. دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2)، 89-107 https://doi.org/10.22034/marefateakhlagi.2024.5000598

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمدحسن مهدی پور؛ محمدجواد فلاح."میزان تأثیرپذیری منابع اخلاقی از آموزه‌های قرآنی در یکصد سال اخیر حوزۀ علمیه". دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15، 2، 1403، 89-107

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مهدی پور، محمدحسن، فلاح، محمدجواد.(1403) 'میزان تأثیرپذیری منابع اخلاقی از آموزه‌های قرآنی در یکصد سال اخیر حوزۀ علمیه'، دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2), pp. 89-107

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مهدی پور، محمدحسن، فلاح، محمدجواد. میزان تأثیرپذیری منابع اخلاقی از آموزه‌های قرآنی در یکصد سال اخیر حوزۀ علمیه. معرفت اخلاقی، 15, 1403؛ 15(2): 89-107