معرفت اخلاقی، سال پانزدهم، شماره دوم، پیاپی 36، پاییز و زمستان 1403، صفحات 69-88

    مراکز رسمی دانش اخلاق در یکصدسالة اخیر حوزة علمیة قم

    نوع مقاله: 
    ترویجی
    نویسندگان:
    هادی حسینخانی / استادیار گروه «اخلاق» مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / h.hosseinkhani@yahoo.com
    doi 10.22034/marefateakhlagi.2024.5000596
    چکیده: 
    گسترش اخلاق در جامعه تا حد زیادی بر عهده مجموعه‌هایی است که رسالت خود را فعالیت در عرصه اخلاق تعریف کرده‌اند. مراکز برخوردار از صبغة حوزوی نقشی مضاعف در ترویج ارزش‌های اخلاقی ایفا می‌کنند. سؤال تحقیق حاضر این است که در دوره یکصدسالة تأسیس حوزة علمیة قم، کدام مراکز حوزوی در حیطه اخلاق ادای تکلیف کرده‌اند و فعالیت‌های آنها چه قلمروهایی را دربر گرفته است؟ بر این ‌اساس، هدف تحقیق حاضر شناسایی و معرفی فعالیت‌های مراکز فعال حوزوی در زمینه اخلاق در یکصد ساله اخیر است. روش تحقیق «تاریخی» به شیوه گردآوری اطلاعات به‌صورت «اسنادی» بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مراکز فعال در زمینه اخلاق، صرفاً پس از انقلاب اسلامی تأسیس شده‌اند. اقدامات این مراکز عمدتاً حول محور آموزش و پژوهش متمرکز شده است. گرچه برخی مراکز موضوع تربیت و تبلیغ را نیز مد نظر قرار داده‌اند.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Official Centers of Ethics in the last Century of the Qom Seminary
    Abstract: 
    The spread of ethics in society is largely the responsibility of groups that have defined their mission as doing activities in the field of ethics. Seminary centers play a prominent role in promoting moral values. The question of the present research is: during a century of the establishment of Qom seminary, which seminary centers have performed their duties in the field of ethics and what areas did their activities cover? Therefore, the aim of the present research is to identify and introduce the activities of seminary centers in the field of ethics in the last century. The research method is historical and the data collection method is documentary. The research results indicate that centers active in the field of ethics were established only after the Islamic revolution. The activities of these centers are mainly focused on education and research, although some centers have also paid attention to the issue of education and propagation.
    متن کامل مقاله: 

    * اين مقاله با حمايت دبيرخانة دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علميه قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري تأليف شده است.

        آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، 1403ق، الذریعه الی تصانیف الشیعه، گردآوری احمد حسینی اشکوری، بیروت، دارالأضواء.
        آیت‌اللهی، زهرا و همکاران، 1397، دانش خانواده و جمعیت، قم، معارف.
        اترک، حسین، 1396، نظریه اعتدال در اخلاق اسلامی، چ دوم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        آزاد، حجت‌الله و احمد شاکرنژاد، 1398، درآمدی بر مطالعات معنویت، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        احمدپور، مهدی، 1395، آشنایی با دانش اخلاق اسلامی؛ درآمدی بر فلسفه علم اخلاق اسلامی، قم، معارف.
        احمدپور، مهدی، 1400، اخلاق تبلیغ دین: منشور اخلاقی مبلغان در سیره اهل‌بیت(ع)، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        احمدپور، مهدی، 1392، فقه و اخلاق اسلامی؛ مقایسه‌ای علم‌شناختی، قم،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        احمدپور، مهدی و همکاران، 1385، کتاب‌شناخت اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        احمدزاده، نوروزعلی، 1400، اخلاق حریم خصوصی در مشاوره، قم، اخلاق و تربیت.
        ارسطو، 1385، اخلاق نیکوماخوس، ترجمة محمدحسن لطفی تبریزی، تهران، طرح نو.
        اسلامی، سیدحسن، 1383، اخلاق نقد، قم، معارف.
        اسلامی، محمدتقی، 1401، مدل‌های اخلاق کاربردی: پژوهشی روش‌شناختی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        امیدوار، ا.ف، 1398، اخلاق تدریس، چ نهم، قم، معارف.
        امین، حسن، 1401، الفبای غیرت، قم، اخلاق و تربیت.
        انواری‌نسب، محمدامین، 1401، سبک‌های ارتباطی اهل‌بیت(ع) در تغییر نگرش، قم، اخلاق و تربیت.
        ایمانی خوشخو، محمدرسول، 1390، اخلاق ژنتیک از دیدگاه قرآن و اهل‌بیت(ع)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        باقری، حسین، 1395، مدل آرامش در اخلاق اسلامی و معنویت‌های جدید، قم، معارف.
        بقایی، یعقوب، 1401، بخشش در خانواده: ساخت بسته آموزشی بخشش در خانواده با رویکرد اسلامی، قم، اخلاق و تربیت.
        بوسلیکی، حسن، 1391، تعارضات اخلاقی و دانش اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        پسندیده، عباس، 1383، پژوهشی در فرهنگ حیا، قم، مؤسسة علمی فرهنگی دارالحدیث.
        پینکافس، ادموند، 1382، از مسئله‌محوری تا فضیلت‌گرایی: نقدی بر تحویل‌گرایی در اخلاق، ترجمة حمیدرضا حسنی و مهدی علی‌پور، قم، معارف.
        تاج‌بخش، علی، 1395، اخلاق در ورزش؛ اخلاق کاربردی ویژه رشته‌های تربیت بدنی و علوم ورزشی، قم، معارف.
        تهرانی، مجتبی، 1397، اخلاق الاهی: آزمایش الهی(جلد9)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        جباران، محمدرضا، 1400، اخلاق پژوهش، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        جباران، محمدرضا، 1396، درباره اخلاق تولید علم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        جباران، محمدرضا، 1392، سیره اخلاقی و سبک زندگی حضرت زهرا (علیهاسلام)، قم، معارف.
        جباران، محمدرضا، 1390، سیره اخلاقی پیامبر اعظم(ص) (سلوک فردی)، قم، معارف.
        جداری عالی، محمد، 1394، مدل‌سازی اخلاق مصرف، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        حسنی‌نژاد، محمود، 1401، با خود غریبه نباشیم، قم، اخلاق و تربیت.
        حسین‌زاده، علی‌محمد، 1394، اخلاق گفت‌وگو، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        حسینی، سیدعبدالرحیم، 1398، آراء اخلاقی ملاصدرا، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        خلیلی، مصطفی، 1392، اعتکاف: آداب و آثار آن، قم، معارف.
        خواص، امیر و همکاران، 1388، فلسفه اخلاق با تکیه بر مباحث تربیتی، قم، معارف.
        داوودی، محمد، 1388، اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم)، قم، معارف.
        دیبا، حسین و همکاران، 1398، نظریه‌های کلاسیک شناختی- تحولی در رشد اخلاقی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        دیلمی، احمد و مسعود آذزبایجانی، 1385، اخلاق اسلامی، قم، معارف.
        راهی، مصطفی، 1401، راهنمای مشاورین برای تقویت خودمهارگری نوجوان در فضای مجازی، قم، اخلاق و تربیت.
        رحمتی، حسینعلی، 1401، تزاحم اخلاقی در شبکه‌های اجتماعی: از چالش تا تصمیم، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
        رحمتی، حسینعلی، 1387، مأخذشناسی اخلاق، تدوین معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی گروه اخلاق اسلامی، قم، صهبای یقین.
        رمضانی، رضا، 1398، آراء اخلاقی علامه طباطبائی، چ سوم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        سالاری‌فر، محمدرضا و همکاران، 1397، درآمدی بر مبانی و روش‌های روان‌شناختی- تربیتی عفاف و حجاب، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
        سبحانی‌نیا، محمدتقی، 1396، درآمدی بر اخلاق هتل‌داری، قم، مؤسسة علمی فرهنگی دارالحدیث.
        سهرابی‌فر، وحید، 1402، درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        شاطری، روح‌الله، 1392، مسئولیت اخلاقی حکومت دینی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        شاکرنژاد، احمد، 1397، معنویت‌گرایی جدید: مؤلفه‌های مفهومی؛ لوازم اعتقادی و نشانه‌های گفتمانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        شاکرنژاد، احمد و همکاران، 1395، فرهنگ آثار عرفان اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        شجاعی، امیراحمد، 1398، آیین زندگی (اخلاق کاربردی) ویژه رشته‌های علوم پزشکی، قم، معارف.
        شریفی، احمدحسین و همکاران، 1396، دانشنامه اخلاق کاربردی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        شریفی دوست، حمزه، 1392، عرفان‌های کاذب؛ راه‌های نفوذ و راه‌کارهای مقابله، قم، معارف.
        شریفی دوست، حمزه، 1392، کاوشی در معنویت‌های نوظهور: بررسی ده جریان فعال در ایران، قم، معارف.
        صادقی، هادی، 1399، فلسفه اخلاق در دایره عقل و نقل، قم، طه.
        صالحی، مرتضی، 1401، یگانه آشنا، قم، خُلُق.
        عالم‌زاده نوری، محمد، 1396، استنباط آموزه اخلاقی از متون و ادله لفظی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        عالم‌زاده نوری، محمد، 1400، درآمدی بر فقه اخلاق، قم، خُلُق.
        عالم‌زاده نوری، محمد و همکاران، 1392، نقش مربی در تربیت اخلاقی- معنوی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        عبدی، حمزه، 1400، الگوی تنظیم رغبت بر اساس مفهوم زهد اسلامی: الگوی نظری، مداخله درمانی و سنجش تجربی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه قرآن و حدیث.
        عجمی، هادی، 1401، تربیت جوان در نهج البلاغه، قم، اخلاق و تربیت.
        عفتی، قدرت‌الله، 1391، «نیم نگاهی به سیر شکل‌گیری حوزه علمیه قم»، مبلغان، ش150، ص 73–84.
        غلامی، یوسف، 1384، اخلاق و رفتارهای جنسی، قم، معارف.
        غنوی، امیر، 1393، درآمدی بر فقه اخلاق، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        فارابی، محمدبن محمد، 1991، الملّه، تصحیح مهدی محسن، بیروت، دارالمشرق.
        فتحعلی، محمود، 1387، فلسفه اخلاق: مقالاتی در باب اخلاق هنجاری؛ اخلاق کاربردی و فرااخلاق، قم، معارف.
        فرهوش، مجتبی، 1401، کمال‌گرایی نسبت به همسر و درمان آن، قم، اخلاق و تربیت.
        فرهوش، محمد، 1401، عزت نفس معنوی و مقیاس آن، قم، اخلاق و تربیت.
        فرهوش، محمد و احمد انتصاری، 1401، امیددرمانی با رویکرد اسلامی، قم، اخلاق و تربیت.
        فرهوش، محمد و عماد رحیمی، 1400، تلاش بانشاط: تعدیل کمال‌گرایی افراطی، قم، اخلاق و تربیت.
        فصیحی، مهدی و همکاران، 1401، اخلاق امر به معروف و نهی از منکر، قم، اخلاق و تربیت.
        فضلی، علی، 1389، علم سلوک، قم، معارف.
        فلاح شیروانی، محمدرضا و کاظم دلیری، 1393، عرفان و بایسته‌های عرفان‌پژوهی در گفتگو با دانشوران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        فولادی، محمد، 1387، اخلاق روزنامه‌نگاری، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        کاظمی، حمیدرضا، 1393، برنامه درسی و تربیت اخلاقی (با نگاهی بر آثار علامه مصباح یزدی)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        کلانتری، علی‌اکبر، 1385، اخلاق و آداب دانشجویی، قم، معارف.
        کمالی وحدت، یاسین، 1395، عشق و دلبستگی از منظر عرفان؛ اخلاق و تربیت اسلامی، قم، معارف.
        کیلن، ملانی و جودیث اسمتانا، 1389، رشد اخلاقی: کتاب راهنما، ترجمة محمدرضا جهانگیرزاده، علیرضا شیخ شعاعی و سیدرحیم راستی‌تبار، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        محیطی اردکان، حسن و حسین احمدی، 1400، فلسفه اخلاق: فرا اخلاق و اخلاق هنجاری، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        محیطی اردکان، حسن، 1398، نقش عرف در ارزش اخلاقی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مسائلی، مهدی، 1401، عدالت در عداوت: بایسته‌های اخلاقی تعهد به عدالت در تخاصم و دشمنی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        مصباح، مجتبی، 1392، بنیاد اخلاق (روشی نو در آموزش فلسفه اخلاق)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مصباح یزدی، محمدتقی، 1402، پیش به سوی احیای اخلاق، تدوین: عباس گرایی و هادی حسینخانی، قمة مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مظاهری، حسین، 1391، اخلاق در خانواده، به کوشش امیرحسین بانکی‌پور فرد، قم، معارف.
        مظاهری سیف، حمیدرضا، 1390، جریان‌شناسی انتقادی عرفان‌های نوظهور، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        مظاهری سیف، حمیدرضا، 1401، شبهه جنبش‌های معنوی: درآمدی بر پیشگیری و رهاسازی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        معلمی، حسن، 1394، مبانی اخلاق در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        معن، حسین، 1387، تربیت توحیدی (ترجمه کتاب نظرات حول العداد الروحی)، ترجمة احمد ناظم، تحقیق سیدعلیرضا مددی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        ملکوتی‌نیا، علی، 1397، اخلاق همسایگی، زیر نظر محمدتقی سبحانی‌نیا، قم، دارالحدیث.
        موحدی‌راد، مسلم، 1401، سلامت معنوی در خانواده: مؤلفه‌ها و راهکارها، قم، اخلاق و تربیت.
        موسوی‌زاده، سیدروح‌الله، 1391، سلوک و سقوط: نقد و بررسی اندیشه‌های اشو، قم، معارف.
        موسویان، سیدمحمد، 1392، پندار پنهان: بررسی و نقد آثار و اندیشه‌های پائولو کوئیلو، قم، معارف
        موفق، علیرضا و حامد پوررستمی، 1392، اصلاح الگوی مصرف از منظر اخلاقی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
        مهریزی، عزیزالله، 1401، رنج گنج، قم، خُلُق.
        ناصری دولت‌آبادی، محمد، 1391، رسم بندگی، قم، خُلُق.
        نجارزادگان، فتح‌الله، 1383، پژوهشنامه درس اخلاق و تربیت اسلامی دانشگاه‌ها، قم، معارف.
        نجارزادگان، فتح‌الله، 1386، رهیافتی بر اخلاق و تربیت اسلامی، قم، معارف.
        نورمحمدی، غلامرضا، 1390، مهارت‌های زندگی اجتماعی، قم، معارف.
        یثربی، سیدیحیی، 1384، عرفان عملی در اسلام، قم، معارف.
        Shafer- Landau, Russ, 2019, Living Ethics: An Introduction with Readings, Oxford University Press.
        https://farsi.khamenei.ir/
        https://bonyadhad.ir
        http://www.riqh.ac.ir
        https://ethicshouse.ir
        https://maaref.ac.ir
        http://ueae.ir
        http://rouyesh.iki.ac.ir
        http://www.isca.ac.ir/Portal/home/?news/208417/208473/208595
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    حسینخانی، هادی.(1403) مراکز رسمی دانش اخلاق در یکصدسالة اخیر حوزة علمیة قم. دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2)، 69-88 https://doi.org/10.22034/marefateakhlagi.2024.5000596

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    هادی حسینخانی."مراکز رسمی دانش اخلاق در یکصدسالة اخیر حوزة علمیة قم". دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15، 2، 1403، 69-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    حسینخانی، هادی.(1403) 'مراکز رسمی دانش اخلاق در یکصدسالة اخیر حوزة علمیة قم'، دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2), pp. 69-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    حسینخانی، هادی. مراکز رسمی دانش اخلاق در یکصدسالة اخیر حوزة علمیة قم. معرفت اخلاقی، 15, 1403؛ 15(2): 69-88