معرفت اخلاقی، سال پانزدهم، شماره دوم، پیاپی 36، پاییز و زمستان 1403، صفحات 109-126

    روش‌های آموزش اخلاق در یک سده اخیر حوزه علمیه قم

    نوع مقاله: 
    ترویجی
    نویسندگان:
    ابوالفضل احمدی کاشانی / دکترای «اخلاق اسلامی» مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی / abahka1346@chaparmail.ir
    doi 10.22034/marefateakhlagi.2024.5000601
    چکیده: 
    روش‌های اخلاقی نقش مهمی در شناخت تفکر اخلاقی دارد. حوزة علمیة قم، به‌ویژه در سدۀ معاصر نقش مهمی در آموزش اخلاق شیعه داشته است. بدین‌روی پاسخ به این سؤال اهمیت دارد که روش‌های آموزش حوزة علمیة قم در این سده چه بوده‌ است؟ مقاله حاضر کوشیده است با «تحلیل و توصیف» در یافتن این روش‌ها به تبیین آنها بپردازد و با روش‌های اصلی و فرعی و جزئی به شواهد و مصادیق آنها اشاره نماید. نتیجه این تحقیق یازده روش متداول در حوزه است که عبارتند از عقلی، عرفانی، نقلی، تلفیقی، مرجعیت، ارائه تجربه، وعظ، ارائۀ الگو، امر به معروف و نهی از منکر، انذار و تبشیر. با آنکه برخی از آنها از نوع آموزشی- تربیتی هستند، اما به علت نقش مهم این روش‌ها در آموزش اخلاق حوزه، لازم می‌نمود به آنها نیز اشاره شود.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Methods of Teaching Ethics in the Last Century in the Qom Seminary
    Abstract: 
    Ethical methods play an important role in knowing an ethical thought. The Qom seminary has played an important role in teaching Shia ethics, especially in the contemporary century. So, it is important to answer the question, "What have been the teaching methods of the Qom seminary in this century?" In this article, an attempt has been made to find these methods and explain them through analysis and description. So, the main methods and then secondary methods and their evidence and examples have been mentioned. The research results show that there are eleven common methods in the seminary school, including intellectual, mystical, narrative, synthesis, reference, presenting experience, preaching, presenting a model, enjoining good and forbidding evil, warning and giving good tidings. Some of these methods are educational, but due to the important role of these methods in teaching ethics, they should not be ignored.
    متن کامل مقاله: 

    * اين مقاله با حمايت دبيرخانة دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علميه قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري تأليف شده است.

        امیری، یاور، 1380، چهل نامۀ عرفانی (مجموعه رهنمودهای اخلاقی و دستورالعملهای عرفانی)، قم، تشیع.
        امینی، ابراهیم، 1373، خودسازی (تزکیه و تهذیب نفس)، چ چهارم، قم، شفق.
        باقری، خسرو، 1399، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چ پنجاهم، تهران، مدرسه.
        بهشتی، محمد و همکاران، ۱۳۷۷، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، چ دوم، تهران، سمت.
        جمعی از نویسندگان، 1388، دیدار با ابرار، چ سوم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
        جمعی از نویسندگان، 1390، فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی، زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی، چ پنجم، تهران، مدرسه.
        جمعی از نویسندگان، 1393، کتاب‌شناخت اخلاق اسلامی، چ چهارم، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
        حبیبی، رضا، 1396، تاریخ و مکاتب اخلاقی، چ دوم، قم، المصطفی.
        حر عاملی، محمدبن حسن، 1412ق، وسائل الشیعه، چ دوم، قم، آل البیت(ع).
        حسن‌زاده‌آملی، حسن، 1373، نامه‌ها و برنامه‌ها، تهران، قیام.
        حسینی‌زاده، علی، 1382، سیرة تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، چ پنجم، قم، حوزه و دانشگاه‌.
        حسینی‌خامنه‌ای، سیدعلی، سایت امام خامنه‌ای، https://farsi.khamenei.ir
        خواص، امیر، 1393، تفکر نقدی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        داوودی، محمد، 1393، تربیت دینی، چ دوازدهم، قم، حوزه و دانشگاه.
        دیلمی، حسن‌بن محمد، 1412ق، ارشاد القلوب، قم، شریف.
        رخشاد، محمدحسین، 1398، در محضر بهجت، چ دوم، قم، سماء.
        رعنای، علی، 1391، «شخصیت آیه الله حسین مظاهری، رایحه، ش 104، ص 36-39.
        روزنامه اطلاعات، سال دوم، ش 290، (1/6/1306).
        شریفی، احمدحسین، 1391 الف، «نقش عقل در کشف ارزش‌های اخلاقی از دیدگاه اندیشمندان اسلامی» معرفت اخلاقی، ش11، ص 5-14.
        شریفی، احمدحسین، 1391 ب، عرفان حقیقی و عرفانهای کاذب، چ یازدهم، قم، زلال کوثر.
        صادقی فدکی عباس، دی 1383، اندیشه ها و عملکرد آیت الله حائرى در احیاى حوزه علمیه قم، نشریه حوزه (دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، جلد : 125 ، ص 4.
        طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1383، المیزان، چ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
        علی‌لو و نورالدین، 1388، دیدار با ابرار، چ سوم، قم، سازمان تبلیغات اسلامی.
        قراملکی‌،‌ احد فرامرز، 1382، اخلاق حرفه‌ای، چ دوم، مؤلف، تهران.
        محمدی ‌ری‌ شهری، محمد، 1392، زمزم عرفان، چ هفتم، قم، دارالحدیث.
        مرادخانی، احمد و محمدصادق محسن‌زاده، 1390، «تقیـه‏ ‏‏در دیدگـاه فقهی امام خمیـنی»، پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، ش 37، ص 75-100.
        مصباح، مجتبی و عبدالله محمدی، 1394، معرفت شناسی، چ سوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مصباح، محمدتقی، 1376، اخلاق در قرآن، قم، اسلامی.
        مصباح، محمدتقی، 1378، جستجوی عرفان اسلامی، تدوین محمدمهدی نادری قمی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مصباح، محمدتقی، 1381، پندهای امام صادق(ع)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مصباح، محمدتقی، 1386 الف، مباحثی در باره حوزه، چ سوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مصباح، محمدتقی، 1386 ب، فلسفة اخلاق، تحقیق احمدحسین شریفی، چ سوم، قم‌، بین‌الملل.
        مصباح، محمدتقی، 1387، پند جاوید، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
        مطهری، مرتضی، 1361، گفتارهای معنوی، تهران، صدرا.
        موسوی خمینى، سیدروح‌الله، 1378، سر الصلاة (معراج السالکین و صلاة العارفین)، چ ششم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
        موسوی خمینى، سیدروح‌الله، 1385، صحیفه امام خمینی، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
        موسوی خمینى، سیدروح‌الله، 1392، چهل حدیث، چ سوم، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
        موسوی خمینى، سیدروح‌الله، 1365، اربعین، با شرح احمد فهری، چ سوم، قم، اطلاعات.
        موسوی خمینى، سیدروح‌الله، 1386، آداب الصلاه، چ هفتم، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
        مهدوی کنی، محمدرضا، 1382، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، چ دوازدهم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
        مؤسسة امام صادق(ع)، ۱۴۱۸ق، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة امام صادق(ع).
        نوری، حسین، 1368، مستدرک الوسائل، چ دوم، قم، آل البیت(ع).
        نیکوبرش، فرزانه، 1381، بررسی عملکرد سیاسی آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، قم، بین‌الملل.
        https://rasekhoon.net
        https://hozeh.tebyan.net/
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    احمدی کاشانی، ابوالفضل.(1403) روش‌های آموزش اخلاق در یک سده اخیر حوزه علمیه قم. دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2)، 109-126 https://doi.org/10.22034/marefateakhlagi.2024.5000601

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    ابوالفضل احمدی کاشانی."روش‌های آموزش اخلاق در یک سده اخیر حوزه علمیه قم". دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15، 2، 1403، 109-126

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    احمدی کاشانی، ابوالفضل.(1403) 'روش‌های آموزش اخلاق در یک سده اخیر حوزه علمیه قم'، دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2), pp. 109-126

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    احمدی کاشانی، ابوالفضل. روش‌های آموزش اخلاق در یک سده اخیر حوزه علمیه قم. معرفت اخلاقی، 15, 1403؛ 15(2): 109-126