اخلاق علم‌آموزی درآثار علمی و سیره عملی عالمان دینی در یکصد سال اخیر حوزة علمیة قم
نوع مقاله:
ترویجی
نویسندگان:
چکیده:
از ورود آیت‌الله حائری به قم و تأسیس حوزة علمیة در سال 1340ق تا کنون که یکصدسال از آن می‌گذرد، از منظرهای مختلف می‌توان این بازه زمانی را بررسی کرد. این پژوهش کوشیده است با توجه به این سده، اقدامات علمای حوزة علمیه دربارة اخلاق علمی را مد نظر قرار دهد. بر اساس مطالعه نظام‌مند صورت‌گرفته در باب آثار و سلوک علمای حوزة علمیة قم، توجه به شئونات اخلاقی در محیط علمی، رعایت احترام شاگردان، پیگیری احوال و مشکلات طلاب و رعایت ادب در گفتار و کردار از جمله موضوعاتی است که در سیره و سبک علمی آنان مشهود است. انعکاس این تلاش‌ها در چهار محور تألیفات و نگاشته‌های علما در باب اخلاق علم؛ سخنرانی‌ها و خطابههایی در باب بایدها و نبایدهای اخلاقی تعلیم و تعلم؛ روش‌ها و مواجهه‌های اخلاقی علما با طلاب (سیره اخلاقی علما)؛ و فعالیتهای فرهنگی و اخلاقی صورت‌گرفته در باب اخلاق علم، قابل ترسیم است. این پژوهش با تبیین تاریخی و به روش «توصیفی- تحلیلی» عهده‌دار این مهم گردیده است.
Article data in English (انگلیسی)
Title:
"Ethics of Learning" in the Scientific Works and Practical Life of Religious Scholars of the last Century of Qom Seminary
Abstract:
The period between the arrival of Ayatollah Haeri to Qom and the establishment of the seminary in 1340 A.H. and the present time, which has been a hundred years, can be examined from different perspectives. In this research, an attempt has been made to pay attention to the actions of seminary scholars regarding scientific ethics. Based on the systematic study of the works and behavior of Qom seminary scholars, some issues such as paying attention to morals in the academic environment, respecting the students, following up on the students' conditions and problems, and observing politeness in speech and deeds are obvious in their academic style. The reflection of these efforts can be observed in the four axes of scholars' writings about the ethics of science; speeches and sermons about the moral rules of teaching and learning; the methods and ethical encounters of scholars with students (the moral conduct of scholars) and the cultural and ethical activities carried out regarding the ethics of science. Using the descriptive-analytical method, this research is a historical explanation of the above-mentioned issue.
متن کامل مقاله:
* اين مقاله با حمايت دبيرخانة دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علميه قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري تأليف شده است.
- امینی، ابراهیم، 1361، یادنامه علامه طباطبائی، قم، شفق.
- انصاری قمی، ناصرالدین، 1388، اختران فضیلت، قم، دلیل ما.
- انصاری قمی، ناصرالدین، 1385، اختران فقاهت (زندگی علمی و سیاسی گروهی از علمای بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری)، قم، دلیل ما.
- انصاری قمی، ناصرالدین، 1383، علمای قم، قم، کتابخانه بزرگ حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی، گنجینه جهانی مخطوطات اسلامی.
- بوستان کتاب، 1382، مجله حوزه (آیینه‌داران حقیقت، مصاحبه‌های مجله حوزه با عالمان و دانشوران حوزوی)، قم، بوستان کتاب.
- جعفریان، رسول، 1400، «صدسالگی حوزه قم»، در مجموعه مقالات به مناسبت صدساله شدن حوزه علمیه قم، قم، حوزه علمیه.
- جمعی از محققان، 1377، ستارگان حرم، قم، زائر.
- جمعی از محققان، 1387- 1393، گلشن ابرار، زندگی اسوه‌های علم و عمل، قم، طه، 8 جلد.
- جوادی آملی، عبدالله، 1387، مبادی اخلاق در قرآن، تحقیق حسین شفیعی، چ ششم، قم، اسراء.
- جوادی آملی، عبدالله، 1389، تسنیم، تحقیق عبدالکریم عابدینی، چ دوم، قم، اسراء.
- حسینی تهرانی، سیدمحمدحسین، 1417ق، مهر تابان، چ دوم، مشهد، علامه طباطبائی.
- حسینیان، روح‌الله، 1381، بیست‌سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران، تهران، اسناد انقلاب اسلامی.
- خاتمی، علیرضا، 1383، داستان‌هایی از علماء، قم، مهدییار.
- دوانی، علی، 1354، حاج شیخ عباس قمی؛ مرد تقوا و فضیلت، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- دوانی، علی، 1379، مفاخر اسلام، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- رخشاد، محمدحسین، 1388، در محضر بهجت، قم، مؤسسه فرهنگی سماء.
- روحانی، حمید، 1359، تحلیلی از نهضت امام خمینی، قم، دارالفکر- دارالعلم.
- ریاحی، محمدحسین، 1396، ارباب معرفت: زندگی نامه، اندیشه‌ها و سیره عملی علامه فقید حاج آقا رحیم ارباب، تهران، جاودانه.
- سراج انصاری، حاج‌مهدی، 1383، روز در قم، طلایه داران تقریب (۷)، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
- سعادتمند، رسول، 1389، آیین دانشوری در سیره امام خمینی، قم، تسنیم.
- سیدناصری، حمیدرضا و ستوده، امیررضا، 1378، پارهای از خورشید: گفتهها و ناگفته‌ها از زندگی شهید مطهری، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، 1398- 1393، جرعه‌ای از دریا، قم، مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه (مؤسسه تراث‌الشیعه)، 4 جلد.
- شریف رازی، محمد، 1352- 1374، گنجینه دانشمندان، تصحیح سیدهدایت‌الله مسترحمی، تهران، اسلامیه، 9 جلد.
- شریف رازی، محمد، 1373، آثارالحجه یا تاریخ و دائره‌المعارف حوزه علیمه قم، قم، برقعی.
- شریفی، احمدحسین، 1388، آیین زندگی (اخلاق کاربردی)، چ چهل و هفتم، قم، معارف.
- شعرباف، رضا، 1378، سرگذشت‌های ویژه از زندگی امام خمینی، چ دهم، تهران، پیام آزادی.
- صفایی‌حائری، علی، 1383، مسئولیت و سازندگی، قم، لیلة القدر.
- غیاثی کرمانی، سیدمحمدرضا، 1385، قصه‌ها و خاطره‌ها، قم، نجابت.
- قاسمی، مرتضی، 1380، علم درایه، رجال و تراجم، کاشان، محتشم.
- قرائتی، محسن، 1388، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن.
- گلی زواره، غلام‌رضا، 1374، منظومه معرفت، قم، قیام.
- محمدی اشتهاردی، محمد، 1379، خورشید حوزه‌های علیمه: آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی امام عصر.
- مختاری، رضا، 1367، سیمای فرزانگان، چ دوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
- مختاری، رضا، 1385، سیمای فرزنگان، چ پانزدهم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
- مفید، محمدبن محمد، 1413ق، الاختصاص، تحقیق علی اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، قم، الموتمرالعالمی لالفیه الشیخ المفید.
- مکارم شیرازی، ناصر، اسرار عقب‌ماندگی شرق، قم، نسل جوان، 1370.
- موسوی خمینی، سیدروح‌الله، 1377، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- مهتدی بحرانی، عبدالعظیم، 1378، قصص و خواطر، قم، نوید اسلام.
- مهرابی رزوه، داود، 1396، رفتارهای انسان‌ساز (از پارسایان اسوه)، قم، پژوهشگاه باقرالعلوم(ع).
- نجفی قوچانی، محمدحسن، 1378، سیاحت غرب، تهران، پل.
- هدف، 1367، حوزه علمیه، مردی بزرگ از خطه فارس: شرح حال جامعی از آیت‌الله شیخ بهاءالدین محلاتی، قم، مطبوعاتی هدف.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
عواطفی، زهرا.(1403) اخلاق علم‌آموزی درآثار علمی و سیره عملی عالمان دینی در یکصد سال اخیر حوزة علمیة قم. دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2)، 127-152 https://doi.org/10.22034/marefateakhlagi.2024.5000620
زهرا عواطفی."اخلاق علم‌آموزی درآثار علمی و سیره عملی عالمان دینی در یکصد سال اخیر حوزة علمیة قم". دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15، 2، 1403، 127-152
عواطفی، زهرا.(1403) 'اخلاق علم‌آموزی درآثار علمی و سیره عملی عالمان دینی در یکصد سال اخیر حوزة علمیة قم'، دو فصلنامه معرفت اخلاقی، 15(2), pp. 127-152
