Ma`rifat-i Akhlaqi, Volume 1, Issue 4, No 4, Year 2025 , Pages 5-20

    حسن و قبح از دیدگاه آخوند خراسانی

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Mohammad Hossein / mnasiriamoli@yahoo.com
    Pages: 5-20 Receive Date: 2025/04/07 Accept Date: 2025/04/07
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :حسن و قبح از دیدگاه آخوند خراسانی
    Abstract: 
    مسئله‌ی حسن و قبح، در یونان باستان قبل از اسلام مطرح بوده، و در میان متکلمان اسلامی رشد یافته است. در این میان، اصولی معروف، ملامحمد کاظم آخوند خراسانی نظریه‌ی سازگاری و ناسازگاری با قوه‌ی عاقله را درباره‌ی حسن و قبح عقلی ارائه کرده است. در این دیدگاه در بخش معناشناسی، اختلاف در سعه و ضیق وجودی موجب آثار خیر و شر، و آن هم سبب سازگاری و ناسازگاری با قوه عاقله می شود که مدح و ذم فاعل را فراهم می آورد. رویکرد هستی شناسی در این معنا بسیار قوی است؛ زیرا جهت کمال و نقص وجودی افعال را در ادراک ملایمت و ناملایمت دخیل می داند. همچنین با مطلق گرایی در قضایای اخلاقی هماهنگی تام دارد. از جنبه‌ی معرفت شناسانه، بر مبنای واقع گرایی در قضایای اخلاقی، معرفت حسن و قبح توسط عقل امکان پذیر شمرده می شود؛ زیرا از راه سازگاری و ناسازگاری با قوه‌ی عاقله، عقلی بودن ارزش ها اثبات، و در پی آن حسن و قبح افعال درک، و ضرورتاً موجب مدح و ذم فاعل مختار می شود. این مسئله در برابر مشهوری دانستن قضایای اخلاقی است که برای حسن و قبح، واقعیتی جز شهرت و تطابق آرای عقلا قائل نیست.
    Keywords: 
    ذاتی
    حسن
    قبح
    آخوند خراسانی
    عقلی
    اعتباری.
    • 63 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Mohammad Hossein.(2025) حسن و قبح از دیدگاه آخوند خراسانی. Ma`rifat-i Akhlaqi, 1(4), 5-20

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Hossein ."حسن و قبح از دیدگاه آخوند خراسانی". Ma`rifat-i Akhlaqi, 1, 4, 2025, 5-20

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M.(2025) 'حسن و قبح از دیدگاه آخوند خراسانی', Ma`rifat-i Akhlaqi, 1(4), pp. 5-20

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M. حسن و قبح از دیدگاه آخوند خراسانی. Ma`rifat-i Akhlaqi, 2025; 1(4): 5-20